Kryński Leon Paweł Wawrzyniec (1866–1937), profesor chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej Uniw. Warsz. Ur. 20 II w Warszawie, syn Kaliksta i Józefy z Czerniawskich. W r. 1883 ukończył w Warszawie II gimnazjum typu filologicznego z I nagrodą oraz srebrnym medalem i wstąpił na Wydział Lekarski Uniw. Warsz., który ukończył w r. 1889 ze stopniem lekarza. W czasie studiów pracował w ciągu 2 1/2 lat w pracowni histologicznej H. Hoyera i w Zakładzie Anatomii Patologicznej W. Brodowskiego, wykonując pracę doświadczalną O przyczynach ostrych zapaleń ropnych („Kron. Lek.” 1889) nagrodzoną złotym medalem przez Wydział Lekarski. W r. 1889 został asystentem Kliniki Chirurgicznej prof. J. Kosińskiego. Po roku, zaproszony przez prof. L. Rydygiera, przeniósł się do Krakowa i został kierownikiem pracowni naukowej w jego Klinice Chirurgicznej (1890). W r. 1890 w Berlinie poznawał bakteriologię u R. Kocha i chirurgię w klinikach E. Bergmanna, F. Königa i A. Martina. W r. 1891 otrzymał dyplom doktora wszech nauk lekarskich i został drugim (od 1 X), a później pierwszym asystentem (od kwietnia 1894) Kliniki Chirurgicznej. Dn. 23 VI 1896 r. habilitował się na docenta chirurgii UJ na podstawie pracy pt. O chłoniakach (lymphangiomata). Badania kliniczne i histologiczne (Kr. 1896), po czym rozpoczął wykłady z chirurgii ogólnej i operacyjnej, które prowadził do r. 1908. W r. 1901 został profesorem nadzwycz. UJ. W r. 1902 K. przeniósł się do Warszawy.
W r. 1906 K. został ordynatorem oddziału chirurgicznego Szpitala Św. Ducha w Warszawie utworzonego z Kliniki Chirurgicznej, zamkniętej przez władze rosyjskie na skutek strajku studentów domagających się wykładów w języku polskim, i prowadził ten oddział aż do objęcia go z powrotem przez władze uniwersyteckie w połowie 1912 r. W r. 1907 był współzałożycielem, potem wiceprezesem (1913, 1915, 1923) Tow. Naukowego Warszawskiego i prezesem jego IV Oddziału. Poznał wiele europejskich klinik i zakładów uniwersyteckich. W r. 1913 zorganizował w Tow. Naukowym Warszawskim pracownię chirurgii doświadczalnej i w niej pracował. W r. 1914, delegowany na międzynarodowy Zjazd Chirurgów w Nowym Jorku, zwiedził liczne zakłady chirurgiczne w Stanach Zjedn. A. P. Na ogólnym zebraniu zjazdu podał wniosek (nie przyjęty) utworzenia oddzielnego komitetu polskiego (comité national). W l. 1914–5, podczas wojny, był K. kierownikiem oddziału chirurgicznego i zastępcą lekarza naczelnego w nowo otwartym w gmachu Korpusu Kadetów lazarecie dla rannych. W r. 1915, zaproszony do Komitetu Obywatelskiego m. Warszawy, został mianowany kuratorem gmachów uniwersyteckich.
Po zajęciu Warszawy przez Niemców był członkiem Komitetu Uniwersyteckiego, który pod kierownictwem prof. J. Brudzińskiego zabiegał o wskrzeszenie polskiego uniwersytetu w Warszawie. W r. akad. 1915/6 został członkiem Senatu Akademickiego i kierownikiem Oddziału Przygotowawczo-Lekarskiego przy Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, na którym wykładał anatomię układu moczopłciowego, w r. 1916/7, po otwarciu Wydziału Lekarskiego, został jego pierwszym dziekanem. W l. 1915–7 wykładał różne działy anatomii topograficznej i pierwszą pomoc lekarską (na Wydziale Farmacji – 1916/7). W połowie 1918 r. został profesorem chirurgii klinicznej i kierownikiem Kliniki Chirurgicznej w Szpitalu Św. Ducha, którą sam zorganizował. W r. 1919 opuścił to stanowisko i został profesorem chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej, dodatkowo obarczony obowiązkiem zorganizowania II Kliniki Chirurgicznej w Szpitalu Dzieciątka Jezus. W l. 1920–1 jako podpułkownik ochotnik był kierownikiem oddziału chirurgicznego Szpitala Ujazdowskiego i członkiem Wojskowej Rady Sanitarnej. W r. 1921 wystąpił z wojska, powrócił na katedrę chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej i stworzył w gmachu Anatomicum swój zakład. W r. 1931 przeszedł na emeryturę.
K. ogłosił 109 prac w językach: polskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim, m. in. w „Gazecie Lekarskiej”, „Kronice Lekarskiej”, „Lekarzu Wojskowym”, „Medycynie”, „Pamiętniku Tow. Lekarskiego Warszawskiego”, „Przeglądzie Chirurgicznym”, „Przeglądzie Chirurgicznym i Ginekologicznym”, „Przeglądzie Lekarskim”, w „Deutsche Medizinische Wochenschrift” i „Zentralblatt für Chirurgie”. Prace dotyczyły bakteriologii, anatomii patologicznej, patologii i terapii chorób jamy brzusznej i nowotworowych. Prowadził śmiałe operacje urologiczne. Gruntowna wiedza anatomiczna pozwoliła mu na opracowanie własnych metod operacyjnych. Jeden z pierwszych wprowadził leczenie przerostu gruczołu krokowego za pomocą trzebienia; jego sposób wszczepiania moczowodów do esicy przy wynicowaniu pęcherza moczowego poprzedził identyczną technikę operacyjną opisaną kilkanaście lat później przez W. Coffey i obecnie powszechnie niemal stosowaną; opatrunek Kryńskiego przy złamaniach obojczyka jest nadal stosowany; przez K-ego zostało wyodrębnione stwardnienie krezki jako jednostka chorobowa. Do najcenniejszych jego prac należą również: Nowy sposób opatrywania złamań obojczyka („Przegl. Lek.” 1895), O wpływie ropienia aseptycznego wywołanego sztucznie na przebieg nowotworów złośliwych (tamże 1895), O leczeniu wynicowania pęcherza moczowego (ectopia vesicae) (tamże 1895), Ventrofixatio vesicae urinariae (cystopexia) (tamże, 1896), Zur Technik der Ureterimplantation in den Mastdarm („Zentralblatt für Chirurgie” 1896), Nowy sposób operowania doszczętnego przepuklin pachwinowych („Sprawozdanie Zjazdu Chirurgów Pol.” 1908), Stwardnienie krezki (mesenteritis fibrosa) („Gaz. Lek.” 1910), Narząd moczowy („Podręcznik histologii ciała ludzkiego”. Praca zbiorowa pod red. H. Hoyera, W. 1901). K. był także współautorem „Słownika lekarskiego polskiego” (Kr. 1905).
Prócz pracy naukowej i leczniczej K. zajmował się działalnością organizacyjną. W okresie międzywojennym brał często udział w zjazdach międzynarodowych jako członek naukowych instytucji zagranicznych lub delegat polskich. Był m. in. członkiem Tow. Lekarskiego Warszawskiego, współzałożycielem Tow. Chirurgicznego Warszawskiego, współzałożycielem, wiceprezesem i prezesem Tow. Chirurgów Polskich i Tow. Lekarskiego Polsko-Francuskiego, prezesem Oddziału Warszawskiego Polskiego Tow. Anatomiczno-Zoologicznego (1926), członkiem Association des Anatomistes, Association Française de Chirurgie, Société de Chirurgie de Paris, Societa Piemontese di Chirurgia w Turynie, doktorem honoris causa uniwersytetu w Tartu. Był członkiem wielu komitetów redakcyjnych czasopism lekarskich polskich i zagranicznych. Odznaczony francuskim Orderem Legii Honorowej V i III kl. i jugosłowiańskim Orderem Św. Sawy III i I kl. Bezżenny, zmarł po długiej chorobie nowotworowej 8 X 1937 r. w Warszawie, pochowany na Powązkach.
Ilustr. Enc. Trzaski; W. Enc. Ilustr.; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Peretiatkowicz A., Sobeski M., Współczesna kultura polska, P. 1932 s. 121; Wachholz L., Białoń J., Grochowski J., Skład osobowy Wydziału Lekarskiego i Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1934–1949, Kr. 1963 s. 96; – Chojna J. W., Rys dziejów urologii polskiej, W. 1965 s. 258–62 (mszp. powielony); Manteuffel T., Uniwersytet Warszawski w latach 1915–1934/5. Kronika, W. 1936 s. 144; Pamiętnik Jubileuszowy wydany ku uczczeniu dwudziestopięcioletniej działalności prof. Edwarda Sas Korczyńskiego, Kr. 1900 s. 217; Sokół S., Ludwik Rydygier, W. 1961 s. 65, 66, 95, 150, 159, 161, 197; – „Arch. Hist. i Filoz. Med.” 1934 s. 15; „Chirurg Pol.” 1937 s. 542; „Dzien. Urzęd. Izb Lek.” 1937 s. 457, 1938 s. 264; „Folia Morphologica” T. 8: 1937/8 nr 1/2 s. 178–85 (fot., spis prac); „Kur. Warsz.” 1937 nr 277, 278, (fot.), 279, 280, 281; „Medycyna” 1937 s. 734, 802; „Now. Lek.” 1938 s. 200; „Now. Społ.-Lek.” 1937 s. 290; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1891 s. IV; „Pol. Przegl. Chirurgiczny” 1937 s. 1093, 1100–5 (fot., spis prac); „Pol. Tyg. Lek.” 1956 s. 2040; „Przew. Inform.-Lek.” 1912 s. 46; „Roczn. Lek.” 1936 s. 35, 1938 s. 930; „Roczn. Tow. Nauk. Warsz.” 1938/45 s. 205–8; „Tyg. Ilustr.” 1915 2. płr. nr 45 s. 647, nr 46 s. 658–9 (fot.); „Wiad. Lek.” T. 20: 1967 s. 1749–52; – Arch. PAN: TNW 9–12; Arch. UJ: Teczka akt osobowych i habilitacyjnych; Gł. B. Lek.: Akta Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej 36/1974.
Teresa Ostrowska